مقدمه :

يكي از ويژگيهاي دنياي امروز ، استفاده گسترده از انرژي الكتريكي است . درطول سالهاي اخير مصرف برق در بخشهاي مختلف ، رشد چشمگيري داشته بطوريكه نياز توليد برق در روز اوج مصرف سال جاري از مرز 32 هزار مگاوات گذشت . توسعه در صنعت برق به سرمايه گذاري سنگين و صرف زمان طولاني جهت احداث تاسيسات توليد و انتقال نيازمند است . براي نمـونه ، جهت تامين برق يك لامپ 100 وات به حدود 100 دلار سرمايه گذاري نيـاز اسـت و درصـورت مهيـا بـودن تمـامـي امكـانـات ، ســاخـت يـك نيروگـاه بين 4 تـا 8 سـال به طول مي انجامد . در کشور ما ، بخش عمده سرمايه گذاري مربوط به تامين برق در ساعات اوج مصرف است كه همواره از حوالي غروب شروع شده و چند ساعت به طول مي انجامد . بيشترين سهم مصرف برق در ساعات اوج مصرف مربوط به مشتركين خانگي (حدود 47 درصد ) و بخش عمده اي از آن مربوط به مولفه روشنايي است و پرمصرف ترين وسيله در اين بخش ، لامپهاي 100 وات و60 وات رشته اي معمولي و شمعي مي باشند . لامپهاي رشته اي در واقع مثل بخاري برقي عمل مي نمايند كه نور نيز ساطع مي كنند . اساس كار لامپهاي رشته اي معمولي به گونه اي است كه بخش عمده برق مصرفي آنها به گرمــا تبديل شده و تنها بخش كوچـكي از آن ( حدود 10 درصد ) بـه روشنايي تبديل مي گردد . اين خصوصيت بويژه درماههاي گرم ، باعث افزايش مصـرف سيستم هاي سرمـايشي نيز خواهد شد . لذا استفاده از لامپهاي كم مصرف بدليل عدم گرمازايي ، سبب كاهش چشمگيري در مصرف سيستم هاي سرمايشي و بالطبع هزينه آن مي گردد . عمركوتاه لامپهاي رشته اي ، مصرف زياد برق و تلفات حرارتي آنها ، جملگي در لامپهاي كم مصرف جبران شده و از راندمان بالايي برخوردار گرديده اند .

بالاي صفحه
منافع اقتصادي لامپ كم مصرف (CFL ) :

همانگونه كه اطلاع داريد ، قيمت لامپهاي كم مصرف در بازار به مراتب بالاتر از لامپهاي رشته اي معـادل آن اسـت . در عوض ، مصرف برق کم و راندمان بالا به همراه عمر طولاني تر اين لامپها در مقايسه با لامپهاي رشته اي معمولي باعث تشويـق مصرف كنندگان به استفاده از اين لامپها گرديده است . از آنجاييکه نوردهي يک لامپ 20 وات کم مصرف ، معادل يک لامپ 100 وات رشته اي معمولي است ، در صورت تعويض يک لامپ رشته اي با يک لامپ کم مصرف که بطور متوسط 5 ساعت در شبانه روز روشن است ، طي يک سال در حدود 120 كيلووات ساعت صرفه جويي انرژي شده و معادل18000 ريال از هزينـه مصـرف برق كاسته خواهـد شد ، كه با احتساب طول عمر لامپ كم مصرف (8000 ساعت = 4 سال ) ، درمجموع بيش از 70000 ريال نفع اقتصـادي داشته و از چندين بار تعويض لامپ رشته اي نيز جلوگيري مي شود . جدول زير مقايسه اقتصادي لامپ هاي رشته اي و كم مصرف را نشان مي دهد . ( نرخ برق 150 ريال بركيلووات ساعت ) از ديدگاه ملي ، در صورتيكه نيمي از مشتركين خانگي (تعدادمشترکين خانگي درحدود 16 ميليون است.) نسبت به جايگزيني سه عدد لامپ رشته اي 100 وات با لامپ كم مصرف اقدام نمايند و چنانچه ضريب همزماني روشن بودن آنها را در ساعات اوج مصرف معادل60% فرض کنيم ، پيش بيني مي شود درحدود 1000 مگاوات از توان مصرفي ساعات اوج مصرف كاسته خواهدشد ، كه حداقل معادل 1300 مگاوات توان توليدي است و كاهش هزينه سرمايه گذاري آن بالغ بـر 3/1 ميليارد دلار خواهد بود . ضمناً از آنجائيكه به ازاء توليد يك كيلووات ساعت برق ، حدود 150 گرم گازهاي آلاينده وارد محيط زيسـت مي گردد ، با جايگزيني سه عدد لامپ كم مصرف توسط نيمي از مشترکين خانگي ، سالانه بيش از 400 هزارتن از گازهاي سمي وارده به محيط زيست ، كاسته خواهد شد .

بالاي صفحه
انتخاب لامپ :

انتخاب لامپ بايستي باتوجه به شكل ظاهري ، رنگ نور و محل صحيح نصب صورت پذيرد . مثلاً نصب لامپهاي رشته اي فراوان در سقف كوتاه سالن كنفرانس يا بانكي كه روزانه مراجعين بسيار زيادي دارد ، از اشتباهات طراحي روشنايي است . مدت زمان روشن بودن لامپ و تناوب خاموش و روشن شدن آن يكي ديگر از ملاكهاي طراحي روشنايي مي باشد. لامپهاي رشته اي براي محل هايي مثل دستشويي ، حمام ، راه پله ، انباري و مانند اينها مناسب اند ، زيرا مــدت زمان روشن بودن آنهـــا كوتاه و تعداد دفعـات قطع و وصـل آنها زياد است . هر چه تعداد دفعات خاموش و روشن شدن لامپهاي كم مصرف كاهش يابد ، طول عمر آنها افزايش مي يابد. بطوريكه حتي طول عمر بيش از 8000 ساعت با توجه به اين مساله عنوان شده است . استفاده از لامپ كم مصرف در خانه هاي مسكوني براي اتاق هاي مطالعه ، نشيمن ، پذيرايي و آشپزخانه و نيز در مجتمع هاي مسكوني براي روشنايي سالنها كه بطور 24 ساعته نياز به روشنايي دارند ، توصيه مي گردد . استفاده از رنگهاي روشن براي ديوار و سقف محيطــها توصيه مي شود ، زيرا درجه بازتاب مناسبي دارند .

بالاي صفحه
پيشنهادها :

باتوجه به توضيحات ارائه شده ، ضرورت استفاده بهينه از انرژي الكتريكي در بخش روشنايي به خوبي آشكار گرديده و در اين راستا موارد زير پيشنهاد مي گردد :
•تميز نگهداشتن شيشه هاي پنجره ها و استفاده هرچه بيشتر از نور طبيعي روز
•استفاده از لامپهاي رشته اي 60 و يا 40 وات در راه پله ها ، انباريها و سرويسهاي بهداشت 
•نصب قاب چراغ هاي مناسب و شكيل براي لامپهاي كم مصرف به جهت افزايش زيبايي و انعكاس نور لامپ
•رنگ آميزي روشن ديوارها ، سقف و چهارچوب در و پنجره
•استفاده از نور عمومي کم براي کل محيط و بهره گيري از نور موضعي براي محل و ميزکار
•استفاده از لامپهاي کم مصرف در محلهايي که ساعات بيشتري در شبانه روز به روشنايي نياز دارند و خاموش و روشن کردن آنها در حداقل است .
•نزديك كردن لامپ به سطـح كـار ( مثل ميز تحرير) با استفاده از چراغهاي آويز ، به منظور افزايش راندمان روشنايي
•استفاده از لامپهاي كم مصرف (CFL )بجاي لامپهاي شمعي لوسترها و رشته اي 100 وات در اتاقهاي مطالعه ، نشيمن ، پذيرايي و آشپزخانه
•استفاده از كليدهاي زمان دار در راهروها و محلهاي عبور ، جهت خاموش شدن چراغ فضاهاي بلااستفاده پس از عبورافراد
•تميز کردن و پاكيزه نگه داشتن لامپها و حبابهاي مربوطه
•آشنا سازي فرزندان با فرهنگ صرفه جويي و مصرف بهينه برق ، و خاموش نمودن لامپهاي اضافي
•استاندارد روشنايي درطراحي و نصب تجهيزات ، زيرا روشنايي كم به سلامت چشم آسيب مي رساند و روشنايي بيش از حد نيز سبب خيرگي ، سردرد ، خستگي و ناراحتي چشم مي شود .